Mutlaka izlenmemesi gereken filmler!

‘Mutlaka izlenmesi gereken' veya ‘ölmeden önce izlenmesi gereken' başlığıyla duyurulan film listelerinin sorunlu mahiyeti, her daim canımı sıkan bir unsur olmuştur.



Kime göre hazırlandığı genel başlıkta ifade edilse de esasında ‘genel kabul' nazarında ortaya çıkan bu listeler, popüler sinema ve ucuzcu değerlendirmelerin sonucu vasat eserlerle doludur.

Öncelikle belirtmek gerekir ki; bir filmi, şeklini ve yönetmenin sinematografik becerisini mevzu etmeden konuşmak, en hafif tabiriyle noksanlık olur. Eleştirdiğim listelerde en dikkat çekici unsur da bu.

Ülkemizde bir liste hazırlanıyorsa, -mutlaka ama mutlaka- dünya listelerinde hangi filmlerin olduğu gözden geçirilir. Bir kanaat oluşturması veya hatırlatması için değil, listeyi büyük oranda meydana getirmek içindir, ‘göz atma'.

Elbette bu manzara, yetersiz şahısların yetkili noktalarda yer almasından ileri gelir.

Ve yine bu tablonun oluşmasının can alıcı noktalarından biri de, 90 senedir kökünden utanması gereken ve sadece önüne (ya da Batı'ya) bakması telkin edilmiş olan zihin yapısının bu alanda at koşturmasıdır.

En baba oryantalistlerden daha fazla kendine ve toprağına yabancı olan ve oryantalizmde tavan yapan bu kişilerin oluşturacağı ‘mutlaka izlenmesi gereken filmler' listesinin mahiyetinin ne olacağını az çok tahmin edersiniz.

Dikkat ederseniz bu listeleri toptancı bir yaklaşımla reddetmiyorum. Büyün oranda sorunlu olduğunu ifade ediyorum.

Çünkü ‘gözü, önündekinin topuğunda olan' mevzubahis şahısların baktığı listeler, kısmen de olsa sinemanın doğumuna ve bugüne gelmesine yön veren klasikleri barındırıyor.

Batılı bir sinema yazarının oluşturacağı listede Doğulu filmlerin az yer almasını anlarım. Zira adam zaten temelde ‘o yöne' ve üretim alanına muhalif. Daha doğrusu, karşı olduğu bu üretim alanı, kendisine muhalefet ederek doğmuş ve varlığını da büyük oranda bu çizgide devam ettiriyor.

Bu gayet doğal ve hatta doğru da bir manzara…

Değil mi ki, eşya zıddıyla kaimdir…

Sinema namına teorik tartışmalarda çokça ihmal edilen bir nokta var; somut örneklendirme.

Şekli ve somutluk barından biçim meselesi konuşulurken dahi birçok eleştirmen/sinemacı/yazar, somut misaller vermeden, meseleyi sadece satır üstünde ve soyutta bırakıyor. Bu bakımdan, biçimsel değer noktasında eksik olduğunu düşündüğüm filmlerden bahsederken ne kastettiğime küçük bir örnek vermek isterim.

Özellikle Türk filmleri listelerindeki eserlere bakıyorum da, birçoğunun yönetmeni, şekli olarak sinemaya bir şey katmamış, sadece ve sadece oyuncu kadrosu ile konusu itibariyle dikkat çekmiş kişiler. Filminde ‘zoom'u (bir objektif hareketi olarak objeye yakınlaşıp uzaklaşma) kullanan bir yönetmenin (absürtlük hariç), vazgeçilmez listesinde yer almasını anlayamıyorum. Hadi bunu kullandı diyelim, bir önceki veya sonraki eserinde daha farklı şeyler denese bari. O da yok.

Işık kullanımı da örnektir…

Ters ışıkta olduğu halde yüzü pas parlak olan şahsın bulunduğu sahnenin müsebbibi kişinin yönetmenliği de sorunludur.

Bu tür noksanlıkları ‘dönem' ile izah etmek mümkün değil. Zira aynı isimlerin zamanında tam da bahsettiğim çerçevede itinalı, özel ve yenilikçi ürünler ortaya koyan çok isim oldu.

İnternette çok kolay ulaşabileceğiniz ‘mutlaka izlenmesi gereken filmler' listelerine şerhimi hangi sebeplerle düştüğümü bu şekilde izah etmeye çalıştıktan sonra -kısa da olsa- bir liste sunmazsam yazı eksik kalacak zannımca.

Şerhimi ve muhalif duruşumu da ifade etmesi bakımından ‘mutlaka izlenmemesi gereken filmler' başlığı ile şöyle bir liste sunabilirim.

-          Sevmek Zamanı (Metin Erksan)
-          Gabbeh (Muhsin Mahmelbaf)
-          İz sürücü (Andrei Tarkovsky)
-          Yurttaş Kane (Orson Walles)
-          Burjuvazinin Gizli Çekiciliği (Luis Bunuel)
-          Yumurta-Süt-Bal (Semih Kaplanoğlu)
-          Allah'ın Rengi / Cennetin Rengi (Mecid Mecidi)
-          Selam Sinema (Muhsin Mahmelbaf)
-          Alphaville (Jean Luc Godard)
-          Prensesin Uykusu (Çağan Irmak)
-          Sonbahar (Özcan Alper)
-          Eşkıya (Yavuz Turgul)
-          Umut (Yılmaz Güney)
-          Uzak İhtimal (Mahmut Fazıl Coşkun)
-          Gelin-Düğün-Diyet (Ömer Lütfi Akad)
-          Bir Zamanlar Anadolu'da (Nuri Bilge Ceylan)
-          Korkuyorum Anne (Reha Erdem)
-          Dövüş Kulübü (David Fincher-George Lucas)
-          Guguk Kuşu (Milos Forman)
-          12 Kızgın Adam (Sidney Lumet)
-          Sarhoş Atlar Zamanı (Bahman Gobadi)
-          Şehrin Işıkları (Charle Chaplin)
-          Dogville (Lars Von Trier)
-          Düşler Diyarı (Benh Zeitlin)
-          Ulysses'in Bakışı (Theodoros Angelopoulos)
-          Brazil (Terry Gilliam)
-          Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak (Ahmet Uluçay)
-          Büyük Yolculuk (İsmail Ferruhi)

(19.5.13 - Haber7)